Tiếp tới cái lý thuyết thứ 2: năng lực. Ở đây mình chỉ bàn tới năng lực tài chính không tính tới hành vi dân sự, pháp lý.
Trước hết là về tài chính:
-Có thể nói hiện nay nếu ai đi vay cũng có thể chứng minh tài chính một cách rõ ràng, đảm bảo và minh bạch thì sẽ không có đất diễn cho nhiều ngân hàng hiện nay. Và cũng sẽ không có khái niệm việc cùng một ngân hàng, cùng một khách hàng, cũng một điều kiện, cùng một khoản vay lại có chi nhánh cho vay chi nhánh không cho vay. Nhưng đó là chuyện ngoài lề về vấn đề chứng minh tài chính. Còn năng lực tài chính sẽ hình thành từ nhiều yếu tố, nhiều nguồn cái mà mình cần quan tâm nhất:
a) Nguồn tài chính trả nợ lấy từ đâu?
1- Lương- Cái này dễ dàng quá rồi, cái mà bạn quan tâm là dự định tương lai của khách hàng để đánh giá nguồn thu này trong tương lai còn hay không? Quan trọng nhé mấy bạn. VD: Mình từng cho vay một khách hàng mua xe tải, khi mình làm hồ sơ cả hai vợ chồng đều làm cho công ty nhà nước, sao kể chuyển khoản, hợp đồng lao động đầy đủ, nhưng khi mua xe rồi thì được một thời gian họ tách ra làm riêng, xin nghỉ việc công ty, may mắn là họ làm ăn tốt nguồn thu từ lương đã mất nhưng tình hình tài chính vẫn ok. Như vậy có thể nói đừng nhìn cái hiện tại, quan tâm tới thu nhập tương lai của họ kìa, tới thời điểm mà họ trả nợ nguồn thu đó còn hay không? Đảm bảo hay không chứ không phải là hiện tại, căn cứ vào đó để đánh giá.
2- Thu nhập từ kinh doanh hiện tại: Cái này cần phải kỹ hơn nữa mình xin chia sẻ một số vấn đề mà mình đã từng biết tới?
§ KH là giám đốc công ty, với tỷ lệ góp vốn ghi trên giấy phép đăng kí kinh doanh là 70%, thu nhập theo sổ sách cung cấp của công ty là khoảng 30-40 tỷ/năm. Lợi nhuận là 4-5 tỷ/năm. Có các chứng từ chứng minh việc góp vốn và các hợp đồng kinh tế, sao kê tài khoản của công ty tại ngân hàng cũng cho thấy thu nhập từ công ty như trên là xác thực. Bạn sẽ tính thu nhập của khách hàng này như thế nào? 4 tỷ lợi nhuận*70%=2,8 tỷ/ năm tính giảm thiểu rủi ro ghi nhận 80% thu nhập còn lại là: 2,8*0.8=2,24 tỷ? Thực tế không phải vậy: Công ty thành lập từ năm 2010 với tỷ lệ góp vốn là 70% của KH và hai thành viên khác là 30% tuy nhiên, đến năm 2013 do khó khăn tài chính cá nhân khách hàng đã giảm tỷ lệ góp vốn trong công ty xuống 30%, 40% còn lại được chuyển cho 1 thành viên khác tuy nhiên lại không được cập nhật trên giấy phép đăng kí kinh doanh, và điều lệ công ty. Cái này đến khi khoản vay có vấn đề bạn mình mới được biết dẫn tới tình hình tài chính của KH khó khăn do vượt quá khả năng, may cho bạn mình vì khách hàng có thiện chí và chi nhánh hỗ trợ cơ cấu lại khoản vay phù hợp hơn với KH.
Như vậy việc thẩm định nguồn thu từ hoạt động kinh doanh đòi hỏi các bạn cần quan tâm nhiều yếu tố hơn:
- Kinh doanh là thực hay giả? Đừng nhìn vào giấy phép kinh doanh
- Lợi nhuận là thực hay giả? Đừng nhìn vào báo cáo cung cấp hãy quan tâm tới quy mô hoạt động, qui mô đối tác của KH, quan tâm tới hàng hóa họ bán, từ đó mà đánh giá nguồn thu của họ điều này đòi hỏi bạn phải am hiểu khá nhiều về lĩnh vực mà khách hàng đang hoạt động. Tìm hiểu để chém gió với khách hàng cũng là điều tốt mà^^
- Họ được hưởng là bao nhiêu trong thực tế kinh doanh? Cái này bạn nên quan tâm những yếu tố sau: Lợi nhuận bao nhiêu? Lợi nhuận giữ lại là bao nhiêu? Lợi nhuận phân chia cho Kh là bao nhiêu? Không nên nhìn vào giấy phép kinh doanh và báo cáo tài chính. Kỳ phân chia lợi nhuận là thế nào? Hàng tháng, quí, hay năm?
3- Thu nhập từ thuê tài sản?
§ Có hay không?
§ Tài sản của ai?
§ Giá thuê bao nhiêu? Cao hay thấp so với thị trường từ đó định ra được tính ổn định của nguồn thu này. Cao quá thì họ không thuê nữa thì nguồn thu này sẽ mất hoặc sụt giảm
VD: Bài học từ nguồn thu này: Mình nhận hồ sơ từ một trung gian nói rằng KH có rất nhiều tài sản cho thuê bằng chứng đưa ra là một loạt hợp đồng cho thuê công chứng, với đi kèm bản sao y chứng thực của sổ đất mang tên khách hàng chứng minh khách hàng là chủ tài sản. Tổng ngồn thu hàng tháng lên tới 400tr chỉ riêng cho thuê các BĐS mà họ đang nắm giữ. Bạn có tin vào nguồn thu này không? Khi mình đề nghị đi xem các tài sản này vì khoản vay khá lớn và thu nhập từ cho thuê tài sản là nguồn thu duy nhất, KH từ chối với lý do bận, và không muốn người thuê nhà biết mình đi vay hoặc người thuê nhà không muốn cho mình tới xem! Thôi được không đi cùng ta tự đi café, mới vỡ lẽ ra tất cả giấy tờ đó đều là giả mạo, còn làm giả bằng cách nào thì các bạn có thể tự tìm hiểu.
4- Thu nhập từ tài sản hình thành trong tương lai
§ Cái này cần các bạn biết đánh giá phương án kinh doanh/nguồn thu của KH đối chiếu với thực tế, dập tắt mơ mộng hão huyền của khách hàng mà thẩm định.
Kết luận về thẩm định yếu tố này: Trên giấy tờ chỉ là cái ta thể hiện, thực tế là cái ta quan tâm và tương lai chúng ta không phải ăn cơm nhà nước. Hãy nhớ ta là Tư vấn viên, tư vấn là lời nói, không động tay động chân tò mò chỉnh sửa.