Viết thư cho vợ sắp cưới nơi quê nhà chưa kịp gửi, Nguyễn Thái Hòa đã hy sinh trong chiến tranh biên giới năm 1979. Lá thư lưu lạc suốt 34 năm qua đã được trao lại cho người yêu liệt sĩ hôm 23/9.
Liệt sĩ Nguyễn Thái Hòa quê Hải Hậu, Nam Định, sinh năm 1952. Thư ghi ngày viết 19/2/1979, chỉ hai hôm sau khi chiến tranh biên giới bắt đầu. Khi đó, đơn vị của chuẩn úy Hòa (Chính trị viên phó Đại đội 10, Tiểu đoàn 6, Trung đoàn 52, Sư đoàn 337) nhận lệnh hành quân cấp tốc từ Nghệ An lên Lạng Sơn.
[TABLE="width: 1, align: center"]
[TR]
[TD] [/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: center"] Đại tá Vũ Đình Đảng trao lại bức thư của liệt sĩ Nguyễn Thái Hòa. Ảnh: Hoàng Phương.[/TD]
[/TR]
[/TABLE]
Bức thư viết vội chỉ 3 tiếng trước khi đơn vị lên đường, gửi người yêu tên Thúy. Câu văn rõ ràng, mạch lạc ghi lại cảm xúc của người lính trước giờ ra trận. Trong thư, người chiến sĩ bộc bạch lòng mình với tâm trạng bâng khuâng, vì đó là đêm cuối cùng ở Nghệ An để chuẩn bị bước chân vào cuộc chiến mới. "Nơi đó cuộc chiến đã và đang diễn ra [...] Nơi đó có đồng đội đang chờ anh".
Người lính ấy cũng buồn vì trong khoảnh khắc, anh thấy mình cô đơn và nhớ người yêu da diết bởi cả hai sẽ phải xa nhau thêm vài năm nữa. Có những dự cảm không lành, anh vẫn tin tưởng "chiến thắng của quân dân ta ngày mai có thể có cả công anh. Nhớ theo dõi tin thắng trận và mừng cho anh em nhé".
Những giờ phút cuối cùng trước khi hành quân, anh nhắn gửi: "Ngày mai anh sẽ hành quân, anh sẽ không ngủ để nhớ em, không ngủ để diệt thù, không ngủ để nhìn em suốt canh thâu, không ngủ để gần em và luôn thấy em". Anh còn dặn dò cô rằng sẽ trở về và nhắc lại hai lần "chờ đợi anh, nhớ chờ đợi anh em nhé".
Cuối thư, anh Hòa dặn người yêu đừng ghi theo địa chỉ cũ, khi nào có địa chỉ mới sẽ báo sau. Nhưng cuối cùng, lá thư không kịp gửi. Chỉ hai tuần sau đó, ngày 2/3/1979, anh hy sinh trên mảnh đất biên giới, hài cốt được quy tập về nghĩa trang liệt sĩ huyện Văn Quan, tỉnh Lạng Sơn.
Người lưu giữ bức thư suốt 34 năm qua, đại tá Vũ Đình Đảng (cựu giảng viên Học viện Kỹ thuật quân sự) cho hay, năm 1981 ông tiếp nhận vị trí Chính trị viên Đại đội 10, là đơn vị cũ của anh Hòa. Trong một lần kiểm tra sổ sách, giấy tờ đơn vị, ông vô tình phát hiện trong cuốn sổ giao ban của đại đội có một bức thư rơi ra. Bao thư in hình những bông hoa màu đỏ giản đơn, không ghi địa chỉ người gửi lẫn người nhận.
Ông tò mò giở lá thư có nét chữ cứng rắn còn đậm màu mực, mới biết đó là của một sĩ quan trẻ gửi cho bạn gái nơi quê nhà. Dò hỏi anh em trong đơn vị cái tên Nguyễn Thái Hòa, họ cho ông biết đó là chính trị viên cũ, đã hy sinh trong cuộc chiến tranh biên giới năm 1979.
Từ đó về sau, hễ thấy ai người Hải Hậu (Nam Định), ông Đảng đều dò hỏi, mục đích tìm lại người được gửi bức thư để trao trả nhưng không có hy vọng. Hơn 34 năm trôi qua, cuối cùng bức thư được Trung tâm tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý cho gia đình liệt sĩ MARIN tiếp nhận. Việc tìm kiếm người nhận được tiến hành. Người con gái liệt sĩ Hòa nhắc đến trong bức thư tên Thúy, là người yêu, vợ sắp cưới của anh khi đó. Cô Thúy giờ đã nghỉ hưu và sống ở quê cùng gia đình.
[TABLE="width: 1, align: center"]
[TR]
[TD="align: center"] [/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: center"] Lá thư cuối cùng liệt sĩ Hòa gửi người yêu ngày 19/2/1979. Ảnh: Hoàng Phương.[/TD]
[/TR]
[/TABLE]
Khi biết câu chuyện về bức thư cuối cùng, ông Nguyễn Văn Hợp, em trai liệt sĩ Hòa khá bất ngờ. Ông kể, Hòa là con thứ ba trong gia đình, đi bộ đội năm 1972, trước ông 3 năm. Anh Hòa đóng quân ở Nghệ An còn ông làm lính thông tin tại Vùng 1 Hải quân.
"Anh Hòa và chị Thúy yêu nhau, cả nhà đều biết. Hai bên đã xác định ngày cưới vào tháng 3/1979, nhưng rồi anh Hòa hy sinh", người đàn ông tóc muối tiêu rớm nước mắt kể trước khi biết tin anh trai hy sinh, ông còn nhận được thư anh gửi với lời dặn dò: "Trong cuộc chiến này sẽ có sự mất mát. Dù là anh hay em, ai còn sống thì cố gắng chăm sóc mẹ già và các em nhỏ".
Năm 2009, mộ phần liệt sĩ Hòa được chuyển về an táng tại quê nhà. Ngày làm lễ truy điệu cho anh, bà con lối xóm tổ chức chu đáo như đón đứa con thân yêu đi xa trở về. Cả gia đình sau đó đã chuyển từ Hải Hậu sang thị trấn Rạng Đông, huyện Nghĩa Hưng, sinh sống. Hiện, phần mộ anh Hòa nằm lại bên đất Hải Hậu cùng với tổ tiên.
[TABLE="class: grid, width: 800, align: center"]
[TR]
[TD="bgcolor: #FFCCFF"]
Em thân yêu của anh!
Thư em đến với anh giữa lúc anh cùng đơn vị chuẩn bị lên đường đi chiến đấu. Lẽ ra anh không báo tin này cho em và gia đình biết, phần vì thời gian rất gấp và khẩn trương, phần vì anh không muốn em phải lo lắng nhiều vì anh.
Em thân yêu! Ở xa em có thể hiểu được tâm trạng của anh lúc này không em - bâng khuâng, buồn và nhớ da diết, anh bâng khuâng vì đêm nay là đêm cuối cùng ở vùng đất khu 4 này. Ngày mai anh sẽ ra phương Bắc để bước vào cuộc chiến mới.
Nơi đó cuộc ác chiến đã và đang diễn ra. [...] Nơi đó đồng đội đang chờ anh. Anh buồn vì những lúc này anh thấy mình cô đơn và buồn tẻ. Anh nhớ em da diết bởi vì anh sẽ phải xa em nhiều năm nữa, chưa biết khi nào anh mới quay trở lại gặp em. Ôm em và hôn em thắm thiết. Tình yêu của em và anh trong những ngày tháng qua đã để lại cho anh tình thương em, yêu em vô bờ bến. Có thể nói rằng mỗi bước đi, mỗi ngày sống anh đều có em…
Em ơi, ngày mai anh đi về phương Bắc, anh không được gặp em để có đôi lời biệt ly! Ra đi mang nhiều nỗi nhớ thương, ai có thể thấu hiểu được lòng anh trong lúc này em nhỉ? Chỉ có anh thôi, anh đang sống trong giờ phút chia ly. Bao lời anh nói em nhờ thư, nhờ gió mây gửi đến cho em.
Anh ra đi mang theo tình em, anh ra đi để được hiểu, được sống trong giờ phút có cảm nghĩ sâu sắc và tất nhiên sẽ hiểu hết các giá trị của tình yêu. Một tình yêu của anh với em không giới hạn. Một tình yêu vô cùng đẹp đẽ. Dù có nói vạn lần yêu em anh cảm thấy vẫn chưa đủ. Anh không biết nói gì hơn nữa để diễn tả nỗi nhớ tình thương và yêu em như lúc này.
Em yêu thương và nhớ mãi của anh! Chỉ còn 3 giờ đồng hồ nữa là anh tạm biệt nơi đây. Có lẽ chiến thắng của quân dân ta ngày mai có thể có cả công anh. Nhớ theo dõi tin thắng trận và mừng cho anh em nhé. Anh đã và đang chuẩn bị hành quân như em đã viết thư cho anh. Và đêm nay anh không ngủ để ghi nốt trang thư trên mảnh đất này. Ngày mai anh sẽ hành quân, anh sẽ không ngủ để nhớ em, không ngủ để diệt thù, không ngủ để nhìn em suốt canh thâu, không ngủ để gần em và luôn thấy em.
Nhận được thư này đừng nên lo lắng nhiều và buồn em nhé - tan giặc anh về, chờ đợi anh em nhé, chờ đợi anh.
[/TR]
[/TABLE]
Hoàng Phương
VnExpress
Liệt sĩ Nguyễn Thái Hòa quê Hải Hậu, Nam Định, sinh năm 1952. Thư ghi ngày viết 19/2/1979, chỉ hai hôm sau khi chiến tranh biên giới bắt đầu. Khi đó, đơn vị của chuẩn úy Hòa (Chính trị viên phó Đại đội 10, Tiểu đoàn 6, Trung đoàn 52, Sư đoàn 337) nhận lệnh hành quân cấp tốc từ Nghệ An lên Lạng Sơn.
[TABLE="width: 1, align: center"]
[TR]
[TD] [/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: center"] Đại tá Vũ Đình Đảng trao lại bức thư của liệt sĩ Nguyễn Thái Hòa. Ảnh: Hoàng Phương.[/TD]
[/TR]
[/TABLE]
Bức thư viết vội chỉ 3 tiếng trước khi đơn vị lên đường, gửi người yêu tên Thúy. Câu văn rõ ràng, mạch lạc ghi lại cảm xúc của người lính trước giờ ra trận. Trong thư, người chiến sĩ bộc bạch lòng mình với tâm trạng bâng khuâng, vì đó là đêm cuối cùng ở Nghệ An để chuẩn bị bước chân vào cuộc chiến mới. "Nơi đó cuộc chiến đã và đang diễn ra [...] Nơi đó có đồng đội đang chờ anh".
Người lính ấy cũng buồn vì trong khoảnh khắc, anh thấy mình cô đơn và nhớ người yêu da diết bởi cả hai sẽ phải xa nhau thêm vài năm nữa. Có những dự cảm không lành, anh vẫn tin tưởng "chiến thắng của quân dân ta ngày mai có thể có cả công anh. Nhớ theo dõi tin thắng trận và mừng cho anh em nhé".
Những giờ phút cuối cùng trước khi hành quân, anh nhắn gửi: "Ngày mai anh sẽ hành quân, anh sẽ không ngủ để nhớ em, không ngủ để diệt thù, không ngủ để nhìn em suốt canh thâu, không ngủ để gần em và luôn thấy em". Anh còn dặn dò cô rằng sẽ trở về và nhắc lại hai lần "chờ đợi anh, nhớ chờ đợi anh em nhé".
Cuối thư, anh Hòa dặn người yêu đừng ghi theo địa chỉ cũ, khi nào có địa chỉ mới sẽ báo sau. Nhưng cuối cùng, lá thư không kịp gửi. Chỉ hai tuần sau đó, ngày 2/3/1979, anh hy sinh trên mảnh đất biên giới, hài cốt được quy tập về nghĩa trang liệt sĩ huyện Văn Quan, tỉnh Lạng Sơn.
Người lưu giữ bức thư suốt 34 năm qua, đại tá Vũ Đình Đảng (cựu giảng viên Học viện Kỹ thuật quân sự) cho hay, năm 1981 ông tiếp nhận vị trí Chính trị viên Đại đội 10, là đơn vị cũ của anh Hòa. Trong một lần kiểm tra sổ sách, giấy tờ đơn vị, ông vô tình phát hiện trong cuốn sổ giao ban của đại đội có một bức thư rơi ra. Bao thư in hình những bông hoa màu đỏ giản đơn, không ghi địa chỉ người gửi lẫn người nhận.
Ông tò mò giở lá thư có nét chữ cứng rắn còn đậm màu mực, mới biết đó là của một sĩ quan trẻ gửi cho bạn gái nơi quê nhà. Dò hỏi anh em trong đơn vị cái tên Nguyễn Thái Hòa, họ cho ông biết đó là chính trị viên cũ, đã hy sinh trong cuộc chiến tranh biên giới năm 1979.
Từ đó về sau, hễ thấy ai người Hải Hậu (Nam Định), ông Đảng đều dò hỏi, mục đích tìm lại người được gửi bức thư để trao trả nhưng không có hy vọng. Hơn 34 năm trôi qua, cuối cùng bức thư được Trung tâm tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý cho gia đình liệt sĩ MARIN tiếp nhận. Việc tìm kiếm người nhận được tiến hành. Người con gái liệt sĩ Hòa nhắc đến trong bức thư tên Thúy, là người yêu, vợ sắp cưới của anh khi đó. Cô Thúy giờ đã nghỉ hưu và sống ở quê cùng gia đình.
[TABLE="width: 1, align: center"]
[TR]
[TD="align: center"] [/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: center"] Lá thư cuối cùng liệt sĩ Hòa gửi người yêu ngày 19/2/1979. Ảnh: Hoàng Phương.[/TD]
[/TR]
[/TABLE]
Khi biết câu chuyện về bức thư cuối cùng, ông Nguyễn Văn Hợp, em trai liệt sĩ Hòa khá bất ngờ. Ông kể, Hòa là con thứ ba trong gia đình, đi bộ đội năm 1972, trước ông 3 năm. Anh Hòa đóng quân ở Nghệ An còn ông làm lính thông tin tại Vùng 1 Hải quân.
"Anh Hòa và chị Thúy yêu nhau, cả nhà đều biết. Hai bên đã xác định ngày cưới vào tháng 3/1979, nhưng rồi anh Hòa hy sinh", người đàn ông tóc muối tiêu rớm nước mắt kể trước khi biết tin anh trai hy sinh, ông còn nhận được thư anh gửi với lời dặn dò: "Trong cuộc chiến này sẽ có sự mất mát. Dù là anh hay em, ai còn sống thì cố gắng chăm sóc mẹ già và các em nhỏ".
Năm 2009, mộ phần liệt sĩ Hòa được chuyển về an táng tại quê nhà. Ngày làm lễ truy điệu cho anh, bà con lối xóm tổ chức chu đáo như đón đứa con thân yêu đi xa trở về. Cả gia đình sau đó đã chuyển từ Hải Hậu sang thị trấn Rạng Đông, huyện Nghĩa Hưng, sinh sống. Hiện, phần mộ anh Hòa nằm lại bên đất Hải Hậu cùng với tổ tiên.
[TABLE="class: grid, width: 800, align: center"]
[TR]
[TD="bgcolor: #FFCCFF"]
Bức thư bị thất lạc của liệt sĩ Nguyễn Thái Hòa
19/2/1979Em thân yêu của anh!
Thư em đến với anh giữa lúc anh cùng đơn vị chuẩn bị lên đường đi chiến đấu. Lẽ ra anh không báo tin này cho em và gia đình biết, phần vì thời gian rất gấp và khẩn trương, phần vì anh không muốn em phải lo lắng nhiều vì anh.
Em thân yêu! Ở xa em có thể hiểu được tâm trạng của anh lúc này không em - bâng khuâng, buồn và nhớ da diết, anh bâng khuâng vì đêm nay là đêm cuối cùng ở vùng đất khu 4 này. Ngày mai anh sẽ ra phương Bắc để bước vào cuộc chiến mới.
Nơi đó cuộc ác chiến đã và đang diễn ra. [...] Nơi đó đồng đội đang chờ anh. Anh buồn vì những lúc này anh thấy mình cô đơn và buồn tẻ. Anh nhớ em da diết bởi vì anh sẽ phải xa em nhiều năm nữa, chưa biết khi nào anh mới quay trở lại gặp em. Ôm em và hôn em thắm thiết. Tình yêu của em và anh trong những ngày tháng qua đã để lại cho anh tình thương em, yêu em vô bờ bến. Có thể nói rằng mỗi bước đi, mỗi ngày sống anh đều có em…
Em ơi, ngày mai anh đi về phương Bắc, anh không được gặp em để có đôi lời biệt ly! Ra đi mang nhiều nỗi nhớ thương, ai có thể thấu hiểu được lòng anh trong lúc này em nhỉ? Chỉ có anh thôi, anh đang sống trong giờ phút chia ly. Bao lời anh nói em nhờ thư, nhờ gió mây gửi đến cho em.
Anh ra đi mang theo tình em, anh ra đi để được hiểu, được sống trong giờ phút có cảm nghĩ sâu sắc và tất nhiên sẽ hiểu hết các giá trị của tình yêu. Một tình yêu của anh với em không giới hạn. Một tình yêu vô cùng đẹp đẽ. Dù có nói vạn lần yêu em anh cảm thấy vẫn chưa đủ. Anh không biết nói gì hơn nữa để diễn tả nỗi nhớ tình thương và yêu em như lúc này.
Em yêu thương và nhớ mãi của anh! Chỉ còn 3 giờ đồng hồ nữa là anh tạm biệt nơi đây. Có lẽ chiến thắng của quân dân ta ngày mai có thể có cả công anh. Nhớ theo dõi tin thắng trận và mừng cho anh em nhé. Anh đã và đang chuẩn bị hành quân như em đã viết thư cho anh. Và đêm nay anh không ngủ để ghi nốt trang thư trên mảnh đất này. Ngày mai anh sẽ hành quân, anh sẽ không ngủ để nhớ em, không ngủ để diệt thù, không ngủ để nhìn em suốt canh thâu, không ngủ để gần em và luôn thấy em.
Nhận được thư này đừng nên lo lắng nhiều và buồn em nhé - tan giặc anh về, chờ đợi anh em nhé, chờ đợi anh.
Đêm 19/2.
Anh yêu của em
Tái bút: Anh chỉ nhận được thư em ngày 6/2. Vì chuyển nên đừng ghi theo địa chỉ cũ nữa, khi nào có địa chỉ mới anh sẽ báo tin sau. Anh đã ghi thư cho chị Nhuần + Huệ và em 2 lá. Nhưng mới chỉ nhận được thư em lúc 20h ngày 19/2. (Thông cảm cho anh vì thời gian rất gấp. Ngồi ghi thư cho em ngay trong lúc tất cả đang chuẩn bị lên đường - lính mà em).[/TD]Anh yêu của em
[/TR]
[/TABLE]
Hoàng Phương
VnExpress